| 09 augustus 2015

Een hoog cholesterolgehalte wordt gezien als een typisch kenmerk van onze welvaartsmaatschappij. Voor een deel is dat ook zo. Een ongezonde levensstijl is zeker een grote risicofactor. Maar het is niet altijd een kwestie van ‘eigen schuld, dikke bult’. Je kunt ook een hoog cholesterol krijgen door factoren waar je zelf niets aan kunt doen. Een aantal oorzaken op een rij.

Het meeste cholesterol wordt door het lichaam zelf aangemaakt, maar 20 tot 40 procent wordt bepaald door wat we eten. Met name het soort vet blijkt het cholesterolgehalte te beïnvloeden. Simpel gezegd: als we veel verzadigde vetten eten, dan gaat het cholesterolgehalte omhoog. Verzadigd vet zit vooral in room, boter, volvette kaas, vet vlees en in koekjes, gebak en snacks (geharde vetten). Hoewel we verzadigde vetten dus beter kunnen mijden, betekent dit niet dat we vetvrij moeten gaan eten.

Onverzadigde vetten zijn juist gunstig voor het cholesterolgehalte. Ze verhogen het goede HDL-cholesterol in het bloed. Producten met veel onverzadigd vet zijn onder andere oliën, noten en vette vis.

Roken en drinken

Misschien een open deur, maar roken is één van de belangrijkste oorzaken van aandoeningen aan hart en bloedvaten en het zorgt ook voor verhoogd cholesterol. Roken verlaagt het goede HDL-cholesterol en verstoort zo de cholesterolratio. Stoppen met roken is dan ook de eerste stap in het verlagen van het cholesterol. Alcohol is een ander verhaal. Matig alcoholgebruik verhoogt de bloedwaarde voor het beschermende HDL-cholesterol. Meer dan twee glazen per dag kan echter het triglyceridengehalte in het bloed verhogen, wat een ongunstig effect heeft op het cholesterolgehalte. Voor mannen geldt maximaal twee standaard glazen per dag en voor vrouwen maximaal één. Zorg voor minimaal twee alcoholvrije dagen in de week.

Overgewicht

Een derde oorzaak van een verhoogd cholesterol is overgewicht. Bij een stijgende BMI neemt het totale cholesterolgehalte toe, terwijl het HDL-cholesterolgehalte afneemt. Vooral de hoeveelheid buikvet is een extra risicofactor, de bekende appelvorm. Beweging is een wapen in de strijd tegen het overgewicht en heeft sowieso een positieve invloed op het cholesterolgehalte.  Het levert niet alleen een verlaging op van de totale hoeveelheid cholesterol maar verhoogt ook het goede HDL-gehalte.

Erfelijke factoren

Naast leefstijl gerelateerde oorzaken spelen ook erfelijke factoren een rol bij het ontstaan van een verhoogd cholesterol. In Nederland heeft ongeveer 1 op de 400 personen aanleg voor een erfelijke vorm van een sterk verhoogd LDL-cholesterolgehalte in het bloed. Ook mensen met een traag werkende schildklier hebben vaak een te hoog LDL-cholesterol. Type 2 diabetes is op zich al een risicofactor voor hart- en vaatziekten maar het verhoogt eveneens het cholesterol. Daarnaast kunnen bepaalde medicijnen een negatieve invloed op het cholesterolgehalte hebben. Van prednison is bijvoorbeeld bekend dat het het cholesterolgehalte kan verhogen. Ook de anticonceptiepil kan invloed hebben. Hiervoor geldt: ze hebben in een hoge dosering een ongunstig effect op het lipidenprofiel; ze verlagen de HDL- en verhogen de LDL-cholesterolconcentratie. Bij een bestaand hoge cholesterol moet het cholesterol daarom voorafgaand aan en tijdens het gebruik worden gecontroleerd. Zo nodig dient de dosering van de cholesterolverlager te worden aangepast. Voor plastabletten geldt: een tijdelijke verhoging van de cholesterol- en triglyceridenconcentratie kan optreden; bij langdurig gebruik herstellen de waarden zich grotendeels.

Er zijn nog andere medicijnen met zulke bijwerkingen; informeer hiernaar bij je dokter.

Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van de Infolijn Hart en Vaten van de Hartstichting en De Hart&Vaatgroep.